Czym jest psychoterapia?

Pojęcie „psychoterapia” pochodzi od greckiego słowa „psyche” – dusza oraz „therapein” – leczyć i oznacza leczenie duszy.

Psychoterapia jest opartą na przesłankach naukowych metodą leczenia rozmaitych schorzeń i problemów natury psychologicznej. Obecnie stanowi ona podstawową formę pomocy osobom z zaburzeniami neurotycznymi, z zaburzeniami osobowości, zaburzeniami psychosomatycznymi, jak również tym wszystkim osobom, które same nie radzą sobie z przeżywanymi uczuciami oraz sytuacjami, które stały się ich udziałem w przeszłości lub które przeżywają w dniu dzisiejszym. Jako metoda pomocnicza zalecana jest w leczeniu zaburzeń afektywnych (depresja), chorób somatycznych (np. choroba wieńcowa, nowotwory), leczeniu osób uzależnionych oraz w leczeniu i rehabilitacji chorych psychicznie.

Jak działa?

Psychoterapia odbywa się w ramach określonej relacji opartej na wzajemnym zaufaniu między pacjentem a psychoterapeutą. Zdaniem wielu specjalistów – psychologów, psychoterapeutów – oprócz zastosowania odpowiednich procedur jej sukces zależy od jakości kontaktu między klientem i terapeutą oraz od osobowości tego ostatniego.

Głównym sposobem pracy w psychoterapii jest rozmowa. Aby dialog z terapeutą ułatwiał osiąganie wglądu, rozmowa terapeutyczna ma specyficzny charakter, odróżniający ją od zwykłych rozmów z życia codziennego. Psychoterapeuta daje pacjentowi przyzwolenie, a nawet go zachęca, do szczerego mówienia wszystkiego co przychodzi

mu do głowy. Nie musi to być przemyślane i poukładane. Psychoterapeuta zachęca także pacjenta do opowiadania snów, dzielenia się uczuciami i wrażeniami na temat psychoterapeuty, zwraca uwagę na przejęzyczenia i inne pomyłki słowne. W momencie kiedy pacjent decyduje się na przyjęcie zasady szczerości, psychoterapeuta używając swojej wiedzy pomaga mu dostrzegać w wypowiedziach ślady nieświadomych uczuć i pragnień – interpretuje, to co świadomie mówi i przeżywa pacjent w kategoriach procesów nieświadomych. Interpretacja umożliwia wgląd, czyli zrozumienie źródeł męczących pacjenta objawów. To właśnie wgląd w nieświadome mechanizmy leżące u podłoża choroby jest głównym czynnikiem leczącym w psychoterapii. Zrozumienie to, aby skutecznie pomagało pacjentowi zmienić zachowanie, powinno odbywać się na dwóch poziomach: poznawczym, czyli intelektualnym zrozumieniu zależności między wydarzeniami a uczuciami, które pacjent stłumił; i emocjonalnym, czyli przeżyciu stłumionych uczuć.

Cele psychoterapii

Za główne cele niemal każdego oddziaływania psychoterapeutycznego przyjąć należy rozwój osobowości pacjenta, usuwanie objawów chorobowych jak też rozwój jego kompetencji emocjonalnych, np. podniesienie poziomu samokontroli, radzenie sobie z lękami oraz stresem, podniesienie samooceny, poprawę zdolności tworzenia więzi, współpracy i komunikowania się z otoczeniem, czy też poprawę własnej motywacji do działania.

Rodzaje psychoterapii

Psychoterapia może mieć charakter krótko- lub długoterminowy, może być prowadzona jako terapia indywidualna lub grupowa. Każdy rodzaj psychoterapii („szkoła”) nawiązuje do określonej teorii psychologicznej wyjaśniającej zachowania, genezę i istotę zaburzeń psychicznych oraz osobowości i systemu wartości.
Nie można mówić o jednolitej teorii psychoterapii, gdyż taka nie istnieje. W ciągu ostatnich 100 lat opracowano wiele różnych podejść i technik terapeutycznych, tak by odpowiadały one różnym klientom i różnym problemom. W jej zakresie wyodrębnia się natomiast cztery główne orientacje teoretyczne:

• podejście psychoanalityczne
• podejście behawioralno-poznawcze
• podejście humanistyczno-egzystencjalne
• podejście systemowe

Kim jest psychoterapeuta?

Psychoterapeuta to

osoba legitymująca się specjalistycznym wykształceniem w zakresie psychoterapii i psychopatologii. Kompetencje te zdobywa się podczas kilkuletniego podyplomowego szkolenia zawodowego obejmującego setki godzin wykładów, treningów, terapii własnej, staży i superwizji. Psychoterapeutą zostaje najczęściej psycholog lub psychiatra.
W celu dochowania najwyższych standardów, po ukończeniu szkolenia kompetencje psychoterapeuty poddawane są weryfikacji przez instytucje zewnętrzne wobec organizacji szkolącej. Po uzyskaniu rekomendacji superwizorów, przedstawieniu opisów swojej pracy oraz złożeniu egzaminu psychoterapeuta uzyskuje potwierdzenie swoich kompetencji w formie stosownego certyfikatu. W Polsce wiodącymi organizacjami wyznaczającymi standardy psychoterapeutyczne jest Polskie Towarzystwo Psychologiczne oraz Polskie Towarzystwo Psychiatryczne.

Jak wygląda pierwsze spotkanie

i co to jest kontrakt terapeutyczny?

Pierwsze spotkanie psychoterapeutyczne (1-2 sesje) ma formę konsultacji. Jego celem jest określenie i sprecyzowanie problemu (trudności), z którą przychodzi osoba na terapię oraz omówienie warunków kontraktu terapeutycznego, który obejmuje: częstotliwość, czas trwania, koszt i zasady odwoływania sesji psychoterapeutycznej, odpłatność za odwoływane sesje, kontakt między sesjami, sposób kończenia terapii, zasadę dyskrecji i informacje o metodzie terapii. Sesje terapeutyczne zazwyczaj odbywają się raz w tygodniu. Czas trwania spotkania to 50 minut.

Od czego zależy skuteczność terapii?

Skuteczność psychoterapii zależy od wielu czynników, między innymi od motywacji do terapii, od tak zwanych „motywów konkurencyjnych” hamujących zmianę, od roli objawów w systemie rodzinnym,

od stopnia nasilenia zaburzeń, od struktury osobowości. Badania mówią o statystycznej skuteczności psychoterapii 60-80%, jednak trzeba brać poprawkę na wymienione wyżej czynniki.